Kan bij testament worden afgeweken van de legitieme portie?

Nee, in een testament kan niet van de legitieme portie worden afgeweken. Bij het opstellen van een testament is de testateur in beginsel vrij te bepalen hoe zijn vermogen wordt nagelaten. Wel kan niet worden afgeweken van een aantal dwingende wetsbepalingen. De regeling van de legitieme portie is een dwingende wetsbepaling, zodat daar niet van kan worden afgeweken.

TWEE SOORTEN ERFRECHT

In Nederland kennen we twee soorten erfrecht: het versterferfrecht en het testamentaire erfrecht. Het versterferfrecht is het erfrecht zoals opgenomen in de wet. Als er geen testament is opgesteld, geldt het versterfrecht. Dit betekent dat als een erflater komt te overlijden zonder testament aan de hand van de wet wordt bepaald wie de erfgenamen van erflater zijn.

Het versterferfrecht betreft grotendeels regelend recht. Dit houdt in dat daarvan op bepaalde punten kan worden afgeweken bij testament. Dit wordt het testamentaire erfrecht genoemd. Als een testament is opgesteld, betekent dat niet dat de wettelijke regels niet meer gelden. Naast het testamentaire erfrecht kan de wet gewoon van toepassing zijn, tenzij de wet uitdrukkelijk is uitgesloten. Daarbij geldt dat dwingende wetsbepalingen niet kunnen worden uitgesloten bij testament.

DE LEGITIEME PORTIE IS DWINGEND RECHT

Door de wetgever is een aantal dwingende wetsbepalingen in de wet opgenomen. Hiervan kan zelfs niet bij testament worden afgeweken. Deze wetsbepalingen beperken de erflater in de mogelijkheid om af te wijken van de wet en dus in zijn testeervrijheid. De regeling van de legitieme portie is daar één van.

De relevante wetsbepalingen over de legitieme portie zijn opgenomen in artikel 63 e.v. van Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek. Artikel 4:63 lid 1 BW luidt: ‘De legitieme portie van een legitimaris is het gedeelte van de waarde van het vermogen van de erflater, waarop de legitimaris in weerwil van giften en uiterste wilsbeschikkingen van de erflater aanspraak kan maken.’

In het huidige recht kan de legitieme portie dus niet bij testament worden uitgesloten. Simpel gezegd: een erflater kan weliswaar een persoon onterven, maar kan niet voorkomen dat diegene legitimaris is. Gevolg is dat de erflater niet kan voorkomen dat een legitimaris aanspraak maakt op de legitieme portie en de legitimaris zo alsnog een deel van de waarde van de nalatenschap van erflater ontvangt. Verschil is wel dat een legitimaris alleen geld kan ontvangen uit de erfenis. Een legitimaris heeft, anders dan de erfgenamen, geen recht op spullen van de erflater.

Ook in het geval een kind niet onterfd is, kan een beroep worden gedaan op de legitieme portie. Dit wordt genoemd het aanvullend beroep op de legitieme portie. De legitieme portie kan namelijk groter zijn dan het erfdeel. Dit is iets dat niet iedereen weet. Het is dus belangrijk om goed informatie in te winnen over de legitieme portie, ook als u niet bent onterfd. Een advocaat erfrecht kan u alle informatie over de legitieme portie geven.

Onterven bij testament is dus mogelijk, maar een kind kan altijd een beroep doen op zijn legitieme portie.

Gerelateerde vragen

Moet een notaris de legitimaris informeren over de onterving?

Het gerechtshof Amsterdam boog zich in 2022 over de vraag of een notaris tuchtrechtelijk laakbaar had gehandeld door de legitimarissen, de onterfde kinderen, te infomeren dat zij waren onterfd door hun vader. Het hof kwam, net als de Kamer voor het notariaat eerder had geoordeeld, tot de conclusie dat de notaris de onterfde kinderen mocht […]

Kunt u als u de nalatenschap verwerpt nog een beroep doen op de legitieme portie?

Dit betekent dat een erfgenaam die de nalatenschap verwerpt zónder gelijktijdig een beroep te doen op de legitieme portie het nakijken heeft. Het is dan niet meer mogelijk een beroep op de legitieme portie te doen. Ook is deze persoon als gevolg van de verwerping geen erfgenaam meer. Kortom, deze persoon komt met lege handen […]

Wie kan aanspraak maken op de legitieme portie?

KINDEREN EN KLEINKINDEREN Dit betekent dat in de eerste plaats de kinderen van erflater aanspraak kunnen maken op hun legitieme portie. Daarnaast kunnen kleinkinderen van erflater aanspraak maken op hun legitieme portie als zij bij plaatsvervulling opkomen voor hun vooroverleden ouder. Zelfs als een kind van erflater wegens onwaardigheid geen erfgenaam is, kan het kind […]

Wanneer en hoe kan een beroep worden gedaan op de legitieme portie?

UITGESTELDE OPEISBAARHEID VAN DE LEGITIEME PORTIE Bovendien kan in uitzondering op de hoofdregel sprake zijn van een uitgestelde opeisbaarheid van de legitieme portie. Hiervan kan sprake indien erflater een langstlevende echtgenoot achterlaat. In drie gevallen betekent dit dat de legitieme portie dan een uitgestelde opeisbaarheid heeft: Indien sprake is van de wettelijke verdeling op grond […]

Wie moet de legitimaris betalen?

INKORTING EN DE LEGITIEME PORTIE De voldoening van de legitieme portie aan de legitimaris zal als eerste ten laste komen van het gedeelte van de nalatenschap waarover de erflater niet door erfstellingen of legaten heeft beschikt (dit heet ‘oneigenlijke inkorting’). Regelmatig zal het voorkomen dat dat gedeelte van de de nalatenschap onvoldoende toereikend is om […]