Wordt een legitimaris erfgenaam?

VERSCHIL TUSSEN OUD ERFRECHT EN NIEUW ERFRECHT

De vraag rijst of een legitimaris die een beroep doet op de legitieme portie erfgenaam wordt. Onder het huidige erfrecht geldt dat een onterfde erfgenaam die een beroep doet op zijn legitieme portie geen erfgenaam wordt.

Belangrijk daarbij is om te realiseren dat met de invoering van het nieuwe erfrecht in 2003 dit onderdeel een ingrijpende wijziging heeft ondergaan. Onder het oude erfrecht kon de legitimaris aanspraak maken op een wettelijk erfdeel. Als onder het oude erfrecht door de legitimaris een beroep werd gedaan op de legitieme portie, werd hij erfgenaam. Er werd dan gerekend met een legitimair breukdeel.

In het huidige erfrecht is dit anders. Het erfgenaamschap is niet langer gekoppeld aan de legitieme portie. Men wordt als legitimaris dus geen erfgenaam. Een legitimaris krijgt bovendien geen recht op spullen van de overledene uit de nalatenschap. Ook de berekening van de legitieme portie verschilt van de berekening van het oude legitimaire breukdeel.

UITLEG TESTAMENT EN LEGITIEME PORTIE

Een vraag die opkomt is hoe dient te worden omgegaan met een oud testament (gemaakt voor 1 januari 2003) dat openvalt onder het huidige erfrecht, in welk testament bewoordingen voorkomen die duiden op de legitieme portie. Een veelvoorkomende term in een oud testament is bijvoorbeeld ‘in de legitieme stellen’.

Heeft de erflater hiermee de bedoeling gehad zijn kind te onterven of heeft erflater hiermee bedoeld zijn kind tot erfgenaam te benoemen voor het erfdeel ter grootte van het op het moment van het opmaken van het testament geldende legitieme portie? Dit betreft uiteindelijk een kwestie van uitleg van het testament van erflater. Wat is de bedoeling van erflater geweest? Dit kan een complexe aangelegenheid zijn en is afhankelijk van de feiten, omstandigheden en bewoordingen van het testament. Het is goed om in dat geval advies in te winnen bij een advocaat erfrecht.

DE LEGITIMARIS IS SCHULDEISER

Een legitimaris is onder het huidige erfrecht enkel schuldeiser van de nalatenschap. Anders dan een erfgenaam is de legitimaris geen deelgenoot van de gemeenschap. Bij de verdeling van de nalatenschap speelt de legitimaris die geen erfgenaam is, dus geen rol. Dit betekent dat een legitimaris andere rechten heeft dan een erfgenaam. Deze rechten zijn meer beperkt (Zie hierover meer bij de vraag “Wat zijn de rechten van de legitimaris?”). Verder is relevant dat een legitimaris enkel een vordering heeft in geld. Een legitimaris heeft, anders dan een erfgenaam, geen recht op goederen van de nalatenschap. Het antieke kastje van moeder gaat dus sowieso voorbij aan de neus van een legitimaris.

LEGITIMARIS EN ERFGENAAM

Als wordt gesproken over de legitieme portie wordt er vaak van uitgegaan dat de legitimaris is onterfd. Dit hoeft echter niet altijd het geval te zijn. Een erfgenaam kan immers ook legitimaris zijn. Bijvoorbeeld als een kind in het testament benoemd is tot erfgenaam, is dat kind óók legitimaris. Simpel gezegd: ieder kind is legitimaris, maar niet ieder kind is erfgenaam.

Voor een erfgenaam tevens legitimaris kan deze dubbele hoedanigheid van belang zijn. Als een erfgenaam minder verkrijgt uit de nalatenschap dan zijn legitieme portie, kan de erfgenaam als legitimaris aanspraak maken op zijn (aanvullende) legitieme portie. Dit kan bijvoorbeeld aan de orde zijn indien erflater veel geschonken heeft. Een erfgenaam tevens legitimaris kan ook de nalatenschap verwerpen en gelijktijdig aanspraak maken op de legitieme portie. Hiervoor is wel vereist dat bij de verwerping direct een verklaring wordt afgelegd dat de legitimaris wel zijn legitieme portie wenst te ontvangen. Bij het antwoord op de vraag “Kunt u na verwerping van de nalatenschap nog een beroep doen op de legitieme portie?” wordt hier nader op ingegaan.

Kortom, een legitimaris wordt door aanspraak te maken op de legitieme portie geen erfgenaam. Wel kan een erfgenaam tevens legitimaris zijn.