Wat doe ik als het vermogen dat anders in de nalatenschap zou hebben gezeten is weggeschonken?

Het komt vaak voor dat nabestaanden er na een overlijden achter komen dat er aanzienlijke bedragen zijn weggeschonken. Er ontstaan dan twijfels over of die schenkingen eigenlijk wel geldig zijn. En als die schenkingen dan al geldig zijn, kan er dan nog iets rechtgetrokken worden? De verhouding tussen schenkingen en de erfenis behandelen we hier. Naar voren zal komen dat de erfrechtadvocaat succesvol in actie kan komen als er na overlijden discussie ontstaat over gedane schenkingen.

Stappenplan vernietigen van schenkingen na overlijden

Om te bezien of een schenking na overlijden kan worden vernietigd zal de erfrechtadvocaat het volgende stappenplan hanteren.

Stappenplan vernietigen van schenkingen na overlijden

Stap 1: Bepaal of de transactie is te kwalificeren als schenking

Stap 2: Bepaal of degene die de schenking wil vernietigen daartoe gerechtigd is

Stap 3: Bepaal de rechtsgrond waarop de schenking kan worden vernietigd

Stap 4: Ga over tot een buitengerechtelijke vernietiging

Stap 5: Indien nodig, laat de rechter de vernietiging bevestigen of uitspreken

Het Stappenplan vernietigen van schenkingen na overlijden nader bezien

Een advocaat erfrecht zal per stap bepalen of voldaan wordt aan de vereisten om te komen tot vernietigen van de schenking(en). Als vastgesteld wordt dat het om een schenking gaat, zal bezien worden of degene die de schenking wil vernietigen dat ook mag doen en welke vernietigingsgrond gebruikt kan worden. Hierbij valt te denken aan de geestelijke stoornis, het ontbreken van toestemming van de echtgenoot of de benadeling van schuldeisers (de zogenaamde pauliana). De in de praktijk meest gebruikte grond om een schenking na overlijden te vernietigen is misbruik van omstandigheden. Deze grond kent een bewijsregel die (wanneer er geen notariële akte is) in het voordeel is van degene die de schenking wil vernietigen. In de praktijk blijkt deze vaak succesvol te zijn. Degenen die een schenking mogen vernietigen, zijn de erfgenamen van de erflater (de rechtsopvolger of opvolgers) of de executeur (voorheen: executeur testamentair) of de vereffenaar van de nalatenschap. Zij zullen tijdig tot vernietiging van de schenking over moeten gaan, er geldt hier een verjaringstermijn.

De schenking is geldig: hoe wordt deze bij de verdeling betrokken?

Van een gezin is de moeder al vele jaren geleden overleden. Die nalatenschap is ook afgewikkeld. Na het overlijden van moeder heeft vader aan twee van de drie kinderen  schenkingen gedaan. Aan een dochter in 2001 € 100.000,00 aan de zoon in 2021 € 100.000,00. De andere dochter heeft geen schenking gekregen. Vader overlijdt in 2021 en de nalatenschap bedraagt € 200.000,00. Alle drie de kinderen zijn erfgenamen van vader. Hij had geen testament en bij de schenking niets bepaald over hoe de schenking bij de verdeling van de nalatenschap betrokken moest worden. Hoe pakt het in dit voorbeeld uit? In het oude recht (dat geldig was tot 1 januari 2003) was bepaald dat schenkingen aan afstammelingen altijd ingebracht (in de verdeling betrokken moesten worden). De schenking was een voorschot op de nalatenschap. In het huidige erfrecht is bepaald dat de schenking niet ingebracht hoeft te worden. Zowel onder het oude erfrecht als het huidige erfrecht kon/kan de schenker bepalen dat toch wel of juist niet hoeft te worden ingebracht. De overgangswet bepaalt dat schenkingen gedaan voor 1 januari 2003, tenzij door de schenker anders bepaald, moeten worden ingebracht. In dit voorbeeld moet de dochter de schenking dus inbrengen, de zoon niet. De nalatenschap bedraagt € 200.000,00 en wordt rekenkundig verhoogd met € 100.000,00. In totaal is er dus € 300.000,00 te verdelen. De dochter heeft haar € 100.000,00 al gehad en krijgt dus niets meer. De andere twee kinderen verdelen samen de € 200.000,00. De zoon krijgt dus per saldo dus € 200.000,00 (de helft uit de gift en de andere helft uit de nalatenschap). Inbreng moet onderscheiden worden van het fenomeen inkorting, dat speelt in het kader van de legitieme portie. Schenkingen kunnen ook bij de legitieme portie een rol spelen.

De schenking is geldig, hoe wordt hiermee bij het bepalen van de legitieme portie rekening gehouden?

Als er geldige schenkingen zijn gedaan, moet daarmee rekening worden gehouden bij de berekening van de legitieme portie. Een (klein)kind kan aanspraak maken op de legitieme portie. Dit kan als een kind is onterfd, of als een kind wel erfgenaam is maar als erfgenaam minder krijgt dan de legitieme portie. Het recht van het kind op de erfenis wordt dan berekend aan de hand van de legitimaire massa. Dit is de waarde van de nalatenschap vermeerderd met bepaalde schenkingen. De hoogte van het vorderingsrecht van het kind wordt berekend door te rekenen met de helft van hetgeen het kind als versterferfgenaam zou hebben gekregen. Hierop wordt in mindering gebracht de schenkingen die het kind zelf gehad heeft. Als er in de nalatenschap te weinig vermogen zit om de legitieme portie te kunnen betalen, kan het kind inkorten op gedane schenkingen. De schenking moet dan (gedeeltelijk) terugbetaald worden, zodat de legitimaris alsnog betaald kan worden. Voor een beroep op de legitieme gelden allerlei specifieke regels. Een advocaat erfrecht kan u daarbij helpen. Er gelden vervaltermijnen die goed in de gaten gehouden dienen te worden.

Meer hulp nodig? Advocaten Familie- & Erfrecht helpt u graag. Kijk op familie-erfrecht.nl voor professionele hulp.

Gerelateerde vragen