Home Het kindsdeel Wanneer is het kindsdeel op te eisen?

Wanneer is het kindsdeel op te eisen?

Het kindsdeel betreft het deel van de erfenis waar een kind recht op heeft, indien het kind niet is onterfd. Het kindsdeel betreft veelal een niet-opeisbare vordering op de langstlevende echtgenoot van de erflater. Maar wanneer is de vordering precies opeisbaar?

Wettelijke verdeling

In het huidige erfrecht, dat van toepassing is sinds 1 januari 2003, kennen we de zogenaamde “wettelijke verdeling”. Deze wettelijke verdeling houdt in dat de langstlevende echtgenoot van de erflater alle goederen van de nalatenschap verkrijgt. De voldoening van de schulden komt eveneens voor rekening van de echtgenoot. De kinderen krijgen een niet-opeisbare vordering op de langstlevende echtgenoot, ter grootte van hun erfdeel / kindsdeel.

Op grond van de wet is de vordering van de kinderen opeisbaar in de volgende gevallen:

De echtgenoot is in staat van faillissement verklaard;
Ten aanzien van de echtgenoot is de WSNP van toepassing verklaard;
De echtgenoot is overleden.

Pas indien en zodra voornoemde gevallen zich voordoen, is het kindsdeel van de kinderen opeisbaar.

De erflater kan er voor kiezen om in zijn testament de in de wet opgenomen opeisbaarheidsgronden uit te breiden. Een veel in testamenten voorkomende, “extra” opeisbaarheidsgrond is de situatie dat de langstlevende wordt opgenomen in een verzorgingstehuis. Ook kan in de situatie zijn voorzien dat het kindsdeel opgeëist kan worden bij verkoop van het huis.

Ouderlijke boedelverdeling

Vóór 1 januari 2003 was het mogelijk om in een testament een zogenaamde “ouderlijke boedelverdeling” op te nemen. Dit hield nagenoeg hetzelfde in als de thans in de wet opgenomen wettelijke verdeling. Ook in dat geval is sprake van een niet-opeisbare vordering van de kinderen ter grootte van hun erfdeel/kindsdeel op de langstlevende echtgenoot. Indien sprake is van een oud testament (zijnde een testament van vóór 1 januari 2003) is veelal sprake van een ouderlijke boedelverdeling.

Voor de opeisbaarheidsgronden van het kindsdeel (wanneer kan ik het kindsdeel opeisen?) zal het testament dienen te worden geraadpleegd. De in een testament opgenomen opeisbaarheidsgronden stemmen vaak overeen met de thans (in het kader van de wettelijke verdeling) in de wet opgenomen opeisbaarheidsgronden.

Mogelijkheden ten opzichte van stiefouders: wilsrechten

Steeds vaker is in de moderne samenleving sprake van samengestelde gezinnen. Zo is het mogelijk dat één van de ouders hertrouwt, nadat sprake is van een echtscheiding, dan wel na het vooroverlijden van de andere ouder. Wat zijn de rechten van de kinderen jegens een stiefouder? Is de vordering ter grootte van het kindsdeel ook in deze situatie niet-opeisbaar?

Indien sprake is van een ouderlijke boedelverdeling, zal wederom het testament geraadpleegd dienen te worden. Indien in het testament is bepaald dat de vordering op de stiefouder niet-opeisbaar is, is en blijft dat het uitgangspunt. Er is in dat geval geen sprake van andere (wils)rechten, tenzij deze zijn opgenomen in het testament.

Indien sprake is van een wettelijke verdeling, geldt dat in de wet zogenaamde wilsrechten zijn opgenomen. Het betreft rechten die een kind jegens zijn stiefouder kan uitoefenen, ongeacht het feit dat zijn kindsdeel niet-opeisbaar is. In de wet zijn vier wilsrechten opgenomen. Met een kort voorbeeld worden de vier wilsrechten besproken.

Een voorbeeld:

Anna heeft een vader en moeder. Moeder overlijdt. Op grond van de wettelijke verdeling, verkrijgt Anna een vordering ter grootte van haar erfdeel/kindsdeel (zijnde ½ deel van de nalatenschap) op haar vader. Vader vindt vervolgens zijn geluk bij een nieuwe vrouw, Bea.

Anna heeft op grond van de wet de volgende wilsrechten:

In de nalatenschap van moeder

Indien vader aangifte doet van zijn voornemen om in het huwelijk te treden met Bea, is vader verplicht om op verzoek van Anna goederen over te dragen met een waarde van ten hoogste de geldvordering van Anna. Vader behoudt in dat geval het vruchtgebruik over de overgedragen goederen;
Indien vader reeds was hertrouwd en vervolgens overlijdt, is de vordering van Anna op haar vader opeisbaar geworden. In dat geval is Bea verplicht om op verzoek van Anna goederen over te dragen met een waarde van ten hoogste de geldvordering van Anna. Indien Bea niet de erfgenaam van vader zou zijn, geldt dat Anna voornoemd wilsrecht kan uitoefenen jegens de erfgenamen van vader. Volledigheidshalve wordt hierbij opgemerkt dat Anna niet verplicht is haar vordering in goederen te ontvangen. Indien Anna dat wenst, kan zij in dit geval ook haar vordering in geld opeisen;

In de nalatenschap van vader

Indien vader overlijdt en de wettelijke verdeling is van toepassing, verkrijgt Anna een niet-opeisbare vordering op Bea ter grootte van haar kindsdeel in de nalatenschap van vader. Bea is in dit geval verplicht om op verzoek van Anna goederen over te dragen met een waarde van ten hoogste de geldvordering van Anna. Bea behoudt in dat geval het vruchtgebruik over de overgedragen goederen;
Indien Anna een niet-opeisbare vordering had op Bea uit hoofde van de nalatenschap van haar vader, geldt dat indien Bea overlijdt, de vordering van Anna opeisbaar is geworden. In dat geval zijn de erfgenamen van Bea verplicht om op verzoek van Anna goederen over te dragen met een waarde van ten hoogste de geldvordering van Anna. Uiteraard staat het Anna ook vrij om haar vordering in geld op te eisen. Een erfrechtadvocaat kan u helpen bij het opeisen van uw kindsdeel.

Meer hulp nodig? Advocaten Familie- & Erfrecht helpt u graag. Kijk op www.familie-erfrecht.nl voor professionele hulp.

Gerelateerde vragen

Wat is het kindsdeel?

Zowel in het oude erfrecht voor 1 januari 2003 als in het nieuwe erfrecht na 1 januari 2003 bestaat het kindsdeel. Onder het oude recht is sprake van een ouderlijke boedelverdeling; onder het nieuwe recht valt het kindsdeel onder de wettelijke verdeling. In beide “verdelingen” krijgt de langstlevende ouder of ouder de goederen van de […]

Heb ik ook een kindsdeel als ik ben onterfd?

Volgens het Nederlandse recht hebben kinderen een bijzondere positie in het erfrecht. Een kind kan via een testament van zijn ouder wel onterfd worden, maar de wet bepaalt dat het kind dan zijn legitieme portie behoudt. De legitieme portie is een dwingende aanspraak, mits u er als kind tijdig aanspraak op maakt.

Hoe wordt het kindsdeel berekend?

Om het kindsdeel in de erfenis te kunnen berekenen is het van belang dat de omvang van de nalatenschap in kaart wordt gebracht. Eerst zal daarvoor de omvang van de huwelijksgoederengemeenschap bekend moeten zijn. Als er sprake is van huwelijksvoorwaarden zal daar uitvoering aan gegeven moeten worden. In veel gevallen, maar lang niet altijd, is het zo dat de nalatenschap de helft van het huwelijksvermogen omvat.

Mag de langstlevende het kindsdeel eerder uitbetalen?

In beginsel kunt u uw kindsdeel pas opeisen als de langslevende is overleden, als de langstlevende ouder in staat van faillissement verkeerd of de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen van toepassing is. Het kan zijn dat de overledene in zijn testament van dit uitgangspunt is afgeweken en een aantal andere situaties heeft benoemd die uw kindsdeel opeisbaar […]

Moet er erfbelasting worden betaald over een kindsdeel?

Bij de afwikkeling van de erfenis komt vaak de vraag naar boven of er erfbelasting verschuldigd is over het kindsdeel. Deze vraag is met name relevant in de situatie dat de kinderen niet direct over de erfenis kunnen beschikken omdat zij slechts recht hebben op een niet opeisbare vordering op de langstlevende (stief)ouder als gevolg van de wettelijke verdeling of een ouderlijke boedelverdeling.