Vaak worden in een testament niet alleen erfgenamen benoemd, maar ook een executeur (vóór 2003 executeur-testamentair genoemd).
Sinds 2003 is het niet meer mogelijk een executeur bij codicil te benoemen. De rechter kan ook geen (vervangend) executeur benoemen, tenzij de erflater bij testament die bevoegdheid uitdrukkelijk aan de rechter heeft toegekend. Er kan dus alleen sprake zijn van een executeur indien het testament een executeursbenoeming bevat.
Wat zijn de gevolgen van de benoeming van een executeur?
Wat is een executeur?
De executeur is een vertrouwenspersoon van de erflater, waaraan de erflater bij testament de bevoegdheid en verplichting toekent om de erfenis ten behoeve van de erfgenamen en andere betrokkenen correct af te wikkelen.
Wie kan er tot executeur worden benoemd?
In beginsel kan iedere (rechts)persoon tot executeur worden benoemd, enkele uitzonderingen zoals handelingsonbekwamen daargelaten.
Het is mogelijk om één (of meerdere) van de erfgenamen tot executeur te benoemen, maar het mag ook een derde zijn, zoals een vriend of familielid of een professional zoals een notaris, advocaat of accountant.
Wat is het nut van de benoeming van een executeur?
Zonder een executeur dienen de erfgenamen de erfenis gezamenlijk af te wikkelen. Dat is lastig indien de erfgenamen het oneens zijn over de wijze waarop de nalatenschap moet worden afgewikkeld en ook onpraktisch wanneer er een groot aantal erfgenamen zijn.
Een executeur kan bovendien sneller aanvangen met de afwikkeling van een nalatenschap dan de erfgenamen, omdat de erfgenamen pas kunnen beginnen met de afwikkeling op het moment dat zij allemaal hebben aangegeven of zij de nalatenschap zuiver of beneficiair willen aanvaarden (of verwerpen) en het bovendien eens zijn geworden wie van hen (welk onderdeel van) de afwikkeling op zich zal nemen. De executeur behoeft daarentegen alleen zijn benoeming te aanvaarden om aan de slag te kunnen.
Bijkomend voordeel van de benoeming van een executeur is dat de nalatenschap, ingeval van beneficiaire aanvaarding door één of meerdere erfgenamen, niet behoeft te worden vereffend volgens de wettelijke vereffeningsprocedure, indien de executeur kan aantonen dat de bezittingen ‘ruimschoots toereikend’ zijn om de schulden van de nalatenschap uit te voldoen.
Omdat de erflater een persoon van zijn keuze tot executeur benoemt en daarbij zal kiezen voor een persoon waarin hij vertrouwen heeft en die hij kundig acht, kan de erflater met deze benoeming de afwikkeling van zijn nalatenschap positief beïnvloeden en zo veel mogelijk waarborgen dat deze afwikkeling plaatsvindt conform de wensen van de erflater.
De executeur kan (informeel) bemiddelen tussen de erfgenamen en andere betrokkenen met uiteenlopende belangen in de nalatenschap. Met name wanneer de executeur een neutrale (professionele) derde is zonder eigen belang bij de nalatenschap, kan de benoeming van een executeur de kans verkleinen dat de erfgenamen en andere belanghebbenden in een erfrechtelijk conflict verzeild raken.
De benoeming van een professional tot executeur heeft daarnaast als voordeel dat daarmee de specifieke kennis van deze professional in huis gehaald wordt.
Wat als ik het als erfgenaam niet eens ben met handelingen van de executeur?
De executeur is verplicht de erfgenamen op de hoogte te houden van de stappen die hij neemt inzake de afwikkeling van de nalatenschap. Hij is ook verplicht in overleg te treden met de erfgenamen, onder meer ingeval de executeur goederen van de nalatenschap wil verkopen om daaruit schulden van de nalatenschap te voldoen. Bij voltooiing van zijn taken is de executeur bovendien verplicht rekening en verantwoording af te leggen aan de erfgenamen en/of aan de hem opvolgend executeur of vereffenaar.
De erfgenamen kunnen echter niet verhinderen dat de executeur handelingen verricht die tot zijn takenpakket behoren. Zij kunnen de executeur ook niet verplichten om bepaalde zaken wel of niet te doen, noch bepalen op welke wijze de executeur zijn taken uitvoert.
De executeur is immers door de erflater aangesteld om inzake de afwikkeling van de nalatenschap ‘de vaart erin te houden’ en daarbij past niet dat de executeur allerlei aanwijzingen van de erfgenamen heeft op te volgen. Dat één of meerdere erfgenamen het niet eens zijn met de wijze waarop de executeur de nalatenschap afwikkelt is daarom op zichzelf niet relevant.
Het is echter wel mogelijk dat een erfgenaam zich tot de rechter wendt om een nalatige executeur te laten veroordelen om bepaalde handelingen die tot zijn takenpakket behoren (alsnog) te verrichten. Een erfrechtadvocaat kan u bijstaan in dergelijke kwesties.
Als daartoe werkelijk ‘gewichtige redenen’ zijn dan kan een erfgenaam zich bovendien tot de kantonrechter wenden om de executeur te laten ontslaan. Ingeval van ernstig plichtsverzuim van de executeur kunnen daarnaast ook schuldeisers van de nalatenschap, waaronder legatarissen en legitimarissen en andere belanghebbenden zich tot de rechtbank wenden om de executeur te laten vervangen door een door de rechtbank te benoemen vereffenaar.
Meer hulp nodig? Advocaten Familie- & Erfrecht helpt u graag. Kijk op familie-erfrecht.nl voor professionele hulp.