Wat kan de erfrechtadvocaat doen om verdwenen vermogen terug in de nalatenschap krijgen? 

Vermoedens over uit de nalatenschap verdwenen vermogen

Bijna alle erfrechtzaken over verdwenen vermogen beginnen met vermoedens. Een erfgenaam weet bijvoorbeeld dat de overledene vlak voor zijn overlijden zijn huis heeft verkocht en constateert na overlijden dat bijna de hele verkoopopbrengst is verdampt. Het vermoeden bestaat dat de buurvrouw die over de pinpas van de overledene beschikte voor de wekelijkse boodschappen, zichzelf heeft verrijkt. De eerste stap voor een erfrechtadvocaat die verdwenen vermogen terug wil brengen in de nalatenschap, is het onderzoeken van deze vermoedens en het vullen van het dossier met relevante informatie en stukken.

Informatie over uit de nalatenschap verdwenen vermogen

Als de erfrechtadvocaat stukken en informatie wil verzamelen en opvragen, is het van belang wiens belangen hij behartigt. Een erfgenaam heeft een ruim recht op informatie. Een erfgenaam is rechtsopvolger onder algemene titel van de overledene en heeft recht op alle informatie betreffende de nalatenschap. De erfgenaam heeft ook recht op informatie en stukken over de periode voorafgaande aan het overlijden, bijvoorbeeld op bankafschriften, belastingaangiften en belastingaanslagen van erflater. Voor een schuldeiser van de nalatenschap is het verkrijgen van informatie minder vanzelfsprekend. Een schuldeiser zal een concrete wettelijke grondslag moeten aanvoeren om informatie over de nalatenschap en in het bijzonder over de periode van voor het overlijden van erfflater te verkrijgen. Een bekende schuldeiser is de legitimaris (dat is een afstammeling van de erflater die een beroep heeft gedaan op zijn legitieme portie). De legitimaris heeft op grond van artikel 4:78 BW recht op alle informatie die nodig is voor de berekening van zijn legitieme portie. Over de omvang van het recht op informatie van de legitimaris wordt vaak geprocedeerd. Een schuldeiser kan daarnaast bijvoorbeeld een beroep doen op artikel 843a Rv om informatie en stukken op te vragen. De erfrechtadvocaat zal namens de schuldeiser aannemelijk moeten maken dat er sprake is van een rechtmatig belang bij concrete informatie en stukken, betreffende een rechtsbetrekking waarbij de schuldeiser of zijn rechtsvoorganger partij was. Uit de rechtspraak blijkt dat in veel gevallen niet al te zware eisen worden gesteld aan een verzoek op grond van artikel 843a Rv. Er mag echter geen sprake zijn van een fishing expedition.

Rekening en verantwoording

Gelijktijdig met het opvragen van informatie en stukken of daarna kan de erfrechtadvocaat onder omstandigheden rekening en verantwoording vorderen van degene die het vermogen van de overleden tijdens het leven heeft beheerd. Meer informatie over het vragen van rekening en verantwoording kunt u vinden in het artikel Kan ik rekening en verantwoording vragen als ik vermoed dat er vermogen van de erflater is verdwenen?. Het vorderen van rekening en verantwoording is een belangrijke opmaat naar de vorderingen die de erfrechtadvocaat kan instellen om verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap.

Terughalen van uit de nalatenschap verdwenen vermogen

Nadat de erfrechtadvocaat het dossier zoveel mogelijk gecompleteerd heeft, zal de erfrechtadvocaat de verdere strategie bepalen om verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap. De erfrechtadvocaat staan diverse juridische mogelijkheden ter beschikking, waaruit een strategische keuze moet worden gemaakt afhankelijk van de feiten en omstandigheden van de betreffende zaak. Ook is het mogelijk dat diverse opties worden gecombineerd om het verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap. Zonder compleet te willen zijn, volgt hierna een kort overzicht van het arsenaal van de advocaat erfrecht om verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap.

Vernietiging schenking wegens misbruik van omstandigheden

Als de erfrechtadvocaat aan de hand van de verworven informatie constateert dat er een schenking door de overledene is gedaan waarbij sprake is geweest van misbruik van omstandigheden, dan kan de erfrechtadvocaat namens een erfgenaam de betreffende schenking vernietigen. Als van de schenking geen notariële akte is opgemaakt, kan de erfrechtadvocaat gebruik maken van een wettelijke regeling (artikel 7:176 BW) waarin de bewijslast dat er sprake is geweest van misbruik van omstandigheden wordt gelegd op degene die de schenking heeft ontvangen. Vernietiging van schenkingen is dientengevolge een uiterst efficiënt middel om verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap. U kunt alles lezen over het ‘Stappenplan vernietigen van schenkingen na overlijden’ in het artikel Wat doe ik als het vermogen dat anders in de nalatenschap zou hebben gezeten is weggeschonken?.

Onrechtmatige daad, onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking om verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap

Als de erfrechtadvocaat kan aantonen dat er onrechtmatig is gehandeld door degene die het vermogen heeft doen verdwijnen, kan de erfrechtadvocaat namens de nalatenschap schadevergoeding vorderen op grond van onrechtmatige daad. Ook de leerstukken van onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking bieden de erfrechtadvocaat handvatten om verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap.

Verbeurdverklaring van uit de nalatenschap verdwenen vermogen

Artikel 3:194 lid 2 BW bepaalt dat wanneer een erfgenaam opzettelijk één of meer goederen verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt voor de andere erfgenamen (die als mede-deelgenoot optreden), deze erfgenaam zijn aandeel in het verzwegen goed aan de anderen verbeurd raakt. Uit de rechtspraak volgt dat ook een vordering tot schadevergoeding of uit hoofde van onverschuldigde betaling kan worden verbeurd. Als een erfgenaam bijvoorbeeld tijdens leven zich onrechtmatig geld van de erflater heeft toegeëigend en dit heeft verzwegen voor de mede-erfgenamen, kan de betreffende erfgenaam zijn aandeel in dit vermogen geheel aan zijn mede-erfgenamen verliezen. De sanctie van de verbeurdverklaring in combinatie met een vordering tot schadevergoeding en/ of onverschuldigde betaling is beproefde methodiek voor een erfrechtadvocaat om niet alleen verdwenen vermogen terug te brengen in de nalatenschap, maar ook de oneerlijke erfgenaam niet meer te laten meedelen in dit vermogen.

Strafrecht en uit de nalatenschap verdwenen vermogen

Onder omstandigheden is ook strafrechtelijke vervolging mogelijk wanneer tijdens leven van de erflater vermogen is verdwenen, bijvoorbeeld door financieel ouderenmisbruik. Het stafrecht is in beginsel niet gericht op het terugbrengen van uit de nalatenschap verdwenen vermogen. Het verdient daarom altijd de aanbeveling om een erfrechtadvocaat in te schakelen, naast een eventueel strafrechtelijk traject.

Ook tijdens leven kan financieel misbruik al ontdekt worden. Lees hier meer over wat een erfrechtadvocaat in dat geval voor u kan doen in Ik vermoed financieel misbruik tijdens leven; wat kan een erfrechtadvocaat voor mij doen?.

Meer hulp nodig? Advocaten Familie- & Erfrecht helpt u graag. Kijk op familie-erfrecht.nl voor professionele hulp.