Een veel gestelde vraag is of een ouder een kind kan onterven. Het antwoord daarop luidt: ja. Dat neemt echter niet weg dat een kind op grond van de wet enkele rechten heeft met betrekking tot de nalatenschap van zijn ouders. Een ouder kan deze wettelijke rechten niet uitsluiten in zijn/haar testament.
Legitieme portie
Op grond van de wet heeft een kind met betrekking tot de nalatenschap van zijn ouder(s) recht op zijn zogenaamde legitieme portie. De legitieme portie is een minimale aanspraak die een kind heeft met betrekking tot de nalatenschap van zijn ouder(s). Het betreft een geldvordering op (meestal) de erven van de nalatenschap. Een legitimaris heeft geen het recht op goederen van de nalatenschap. De legitieme portie bedraagt de helft van de waarde van het erfdeel in geld, dat het kind zou hebben gekregen indien hij/zij niet was onterfd. Daarbij wordt tevens rekening gehouden met de tijdens leven gedane schenkingen door de ouder. De door het (onterfde) kind ontvangen schenkingen worden in mindering gebracht op de legitieme portie. In het erfrecht is de legitieme portie een onderwerp waarover regelmatig geschillen ontstaan.
Een voorbeeld:
Vader overlijdt en laat achter zijn echtgenote zijn twee kinderen, A en B. De omvang van de nalatenschap is € 1.000,00. Vader heeft A in zijn testament onterfd. Gedurende zijn leven heeft vader aan kind B € 2000,00 geschonken en aan kind A € 300,00 geschonken.
Op grond van de wet betreft het erfdeel van A 1/3 deel. Gezien het feit dat A is onterfd, heeft A echter geen recht op 1/3 deel van de nalatenschap.
A doet tijdig een beroep op zijn legitieme portie. A verkrijgt daardoor een geldvordering op de nalatenschap ter grootte van de helft van zijn erfdeel, te vermeerderen met de gedane schenkingen. A heeft derhalve recht op 1/6 x € 1000,00 + € 2000,00 + € 300,00 = € 550,00. Daarop dient echter in mindering te worden gebracht hetgeen A reeds tijdens leven geschonken heeft gekregen, zijnde € 300,00. Zodoende resteert een legitieme portie van € 250,00.
Ten aanzien van de legitieme portie geldt dat sprake is van een vervaltermijn van 5 jaar. Dat betekent dat indien een kind niet binnen 5 jaar na het overlijden van de ouder aanspraak maakt op zijn legitieme portie, zijn recht hierop komt te vervallen. Een vervaltermijn kan niet worden gestuit. De vervaltermijn kan daarnaast verkort worden, indien en voor zover een erfgenaam een andersluidende redelijke termijn stelt voor het doen van een beroep op de legitieme portie.
Indien u legitimaris bent van een nalatenschap, is het raadzaam om zo spoedig mogelijk contact op te nemen met een erfrechtadvocaat.
Andere wettelijke rechten
Daarnaast kan een kind op grond van het wettelijk erfrecht aanspraak maken op andere wettelijke rechten, indien sprake is van specifiek de in de wet genoemde omstandigheden. Allereerst is het mogelijk dat een kind aanspraak maakt op een zogenaamde som ineens om te voorzien in zijn verzorging en opvoeding tot het bereiken van de 18-jarige leeftijd, alsmede om te kunnen voorzien in zijn levensonderhoud en studie tot het bereiken van de 21-jarige leeftijd. Daarbij dient te worden opgemerkt dat een kind geen aanspraak kan maken op een dergelijke som ineens, indien en voor zover de echtgenoot van de overledene, dan wel zijn erfgenaam op grond van de wet of overeenkomst gehouden is om in de kosten van levensonderhoud van het kind te voorzien.
Tevens kan een kind aanspraak maken op een som ineens indien hij gedurende zijn meerderjarigheid tijdens het leven van de overledene in een door de overledene uitgeoefend beroep of bedrijf arbeid heeft verricht, zonder voor deze arbeid een passende beloning te hebben ontvangen. Het kind kan in dat geval alsnog een billijke vergoeding verzoeken. Indien en voor zover een kind echter krachtens een making of sommenverzekering reeds gelden heeft ontvangen, die als een beloning voor zijn werkzaamheden kunnen worden aangemerkt, komen deze gelden in mindering op de vordering uit hoofde van de som ineens.
Met betrekking tot de andere wettelijke rechten gelden (zoals vaak in het erfrecht) korte verval- en verjaringstermijnen. Indien een van voornoemde situaties mogelijk op u van toepassing is, is het derhalve raadzaam om zo spoedig mogelijk contact op te nemen met een erfrechtadvocaat.
Meer hulp nodig? Advocaten Familie- & Erfrecht helpt u graag. Kijk op www.familie-erfrecht.nl voor professionele hulp.