De verschillende groepen in het erfrecht

De erfgenamen zijn door de wetgever in vier groepen verdeeld.

  • De eerste groep zijn de echtgenoot (en geregistreerd partner) en de kinderen van de overledene. Er wordt in dat kader ook wel gesproken over het gezin waarin de overledene leefde.
  • De tweede groep bestaat uit de ouders van de overledene en zijn of haar broers en zussen. Ook half broers en half zussen van de overledene vallen in deze groep. Kortom het gaat om het gezin waar de overledene uit komt.
  • De derde groep bestaat uit de grootouders van de overledene.
  • De vierde groep is zijn de overgrootouders van de overledene.

Erven uit eigen hoofde of bij plaatsvervulling

Je kunt niet alleen uit eigen hoofde erven, maar ook bij plaatsvervulling. Als iemand uit eigen hoofde erft, dan is dat degene die tot een van de hiervoor genoemde groepen behoort. Als iemand bij plaatsvervulling erft, dan erft diegene omdat iemand die tot een van de hiervoor genoemde groepen behoort geen erfgenaam kan of wil zijn. Degene die bij plaatsvervulling erft, komt daarvoor dan in de plaats.

Op grond van artikel 4:10 lid 2 BW kunnen alleen de kinderen van een kind, broer, zus, grootouder of overgrootouder bij plaatsvervulling erven. Plaatsvervulling speelt dus niet bij de echtgenoot van de overledene en de ouders van de overledene.

Plaatsvervulling doet zich voor in de navolgende gevallen:

  • Iemand bestaat niet meer als de nalatenschap openvalt, die situatie doet zich bijvoorbeeld voor als een van de kinderen is vooroverlden;
  • Iemand is onwaardig om te erven, die situatie doet zich bijvoorbeeld voor als de echtgenoot onherroeplijk is veroordeeld omdat hij of zij de overledene heeft omgebracht;
  • Iemand is onterfd, die situatie doet zich bijvoorbeeld voor als de overledene in het testament is afgeweken van het wettelijk erfrecht en een van de kinderen heeft onterfd;
  • Iemand heeft de nalatenschap verworpen, die situatie doet zich voor als bijvoorbeeld een van de kinderen geen aanspraak wil maken op de nalatenschap van zijn / haar vader of moeder;
  • Het recht van iemand op de nalatenschap is vervallen, die situatie doet zich bijvoorbeeld voor als iemand niet voldoet aan een last die hem of haar in het testament is opgelegd.

Werking van het parentelenstelsel in het erfrecht

Het groepensysteem (ook wel parentelenstelsel genoemd) werkt als volgt: er wordt eerst gekeken of er in de eerste groep erfgenamen zijn. Pas als er in een groep geen erfgenamen zijn die uit eigen hoofde kunnen en willen erven, wordt gekeken of er in deze groep bij plaatsvervulling erfgenamen zijn. Pas als er wordt vastgesteld dat er in een groep geen erfgenamen zijn, wordt er gekeken naar de volgende groep.

Hoeveel krijgt een ieder van de nalatenschap?

In beginsel heeft een ieder binnen dezelfde groep recht op een even groot aandeel in de nalatenschap. Stel iemand komt te overlijden met achterlating van een echtgenoot en twee kinderen, dan erven de echtgenoot en de twee kinderen ieder 1/3 deel van de nalatenschap. Er is op deze hoofdregel wel een aantal uitzonderingen. Het erfdeel van een halfbroer of halfzus bedraagt slechts de helft van het erfdeel van een volle broer of zuster. Daarnaast erft een ouder altijd minimaal ¼ deel.

Meer hulp nodig? Advocaten Familie- & Erfrecht helpt u graag. Kijk op www.familie-erfrecht.nl voor professionele hulp.