Welke beslissingen kan de kantonrechter nemen als er een executeur (voorheen: executeur testamentair) is?

Benoeming vervangende executeur door de kantonrechter

Indien een benoemde executeur komt te ontbreken, kan de erflater in het testament bepalen dat de kantonrechter op verzoek van een belanghebbende een vervanger benoemt. Op die manier is de nalatenschap altijd van een executeur voorzien.

Meerdere executeurs en de kantonrechter

In het geval er twee (of meer) executeurs zijn benoemd en zij de benoeming hebben aanvaard, zijn zij in beginsel ieder afzonderlijk bevoegd. Maar niet altijd zijn de executeurs het eens over de wijze waarop de nalatenschap afgewikkeld dient te worden. In dat geval, als de executeurs van inzicht verschillen, kunnen zij de beslissing van de kantonrechter inroepen. De kantonrechter bepaalt dan hoe de nalatenschap, op het punt van de onenigheid, verder afgewikkeld moet worden. De kantonrechter kan ook een verdeling van de werkzaamheden bepalen.

Kantonrechter en geschillen over te gelde maken goederen

De werkzaamheden van een executeur verschillen per nalatenschap. Soms moeten er goederen van de nalatenschap worden verkocht ter voldoening van de schulden. Zo komt het regelmatig voor dat de woning in de nalatenschap verkocht moet worden ter voldoening van een nalatenschapsschuld. Het uitgangspunt is dat de executeur voor deze tegeldemaking in overleg moet treden met de erfgenamen. Als de erfgenaam het niet eens is met de te gelde making, moet de executeur de erfgenaam de gelegenheid bieden om de kantonrechter hierover te benaderen. Op deze manier kan de kantonrechter toezicht houden op de afwikkeling van de nalatenschap. De erflater kan ook in het testament bepalen dat de executeur toestemming nodig heeft van de erfgenamen voor tegeldemaking van goederen. Deze toestemming kan vervangen worden door een machtiging van de kantonrechter.

Kantonrechter en het loon van de executeur

Voor de werkzaamheden die de executeur verricht, heeft hij of zij in beginsel recht op een beloning. Deze beloning staat in beginsel gelijk aan 1% van de waarde van de nalatenschap en kan worden vastgesteld door de kantonrechter. In geval van onvoorziene omstandigheden kan de kantonrechter zelfs een andere beloning toekennen dan op grond van de wet of het testament. Deze laatste mogelijkheid is overeenkomstig de bepalingen van het testamentaire bewind. Het recht op de beloning kan de erflater ook uitsluiten in het testament. In dat geval heeft de executeur geen recht op loon. Ook kan een erflater een andere beloning in het testament laten vastleggen.

Kantonrechter en ontslag executeur

Mocht de executeur er een echt potje van maken of is de executeur niet bekwaam (genoeg) om de nalatenschap af te wikkelen dan kan de kantonrechter de executeur zowel ambtshalve of op verzoek ontslaan. Voor het verlenen van ontslag aan een executeur dient er sprake te zijn van gewichtige redenen. Als er gegrond wantrouwen is jegens de executeur, kan dat ook een gewichte reden zijn voor ontslag. Hangende het onderzoek kan de kantonrechter voorlopige voorzieningen treffen en de executeur schorsen. Zolang hier geen sprake van is, is de executeur verplicht om hangende het onderzoek datgene te doen wat niet zonder nadeel voor de afwikkeling van de nalatenschap kan worden uitgesteld. Deze verplichting geldt totdat degene die na de gewezen executeur tot het beheer van de nalatenschap bevoegd. Een erfrechtadvocaat procedeert vaak over het ontslag van de executeur en kan inschatten wat als gewichtig reden geldt.

De kantonrechter en de ruimschootsverklaring

Als de nalatenschap beneficiair is aanvaard en de executeur kan aantonen dat er genoeg in de nalatenschap zit om de schulden te voldoen (de ruimschootsverklaring kan afleggen) hoeft de nalatenschap niet vereffend te worden. Als er een geschil ontstaat over de ruimschootverklaring, oordeelt de kantonrechter.