Welke taak heeft de kantonrechter bij de totstandkoming van de boedelbeschrijving?

Boedelbeschrijving nalatenschap

In veel gevallen zijn partijen het er met elkaar over eens dat een boedelbeschrijving moet worden gemaakt en stellen zij in onderling overleg een boedelbeschrijving op. In sommige gevallen dient er op grond van de wet een boedelbeschrijving te worden opgemaakt, bijvoorbeeld wanneer een executeur een nalatenschap beheert. Als alle partijen zich daarmee verenigen en zij het vrije beheer over hun goederen hebben, kan een voorgeschreven boedelbeschrijving plaatsvinden bij een onderhandse akte. In de meeste andere gevallen moet zij bij notariële akte plaatsvinden (artikel 671 Rv).

Bevel boedelbeschrijving kantonrechter

Indien partijen er in onderling overleg niet in slagen om een boedelbeschrijving op te maken, kunnen zij aan de kantonrechter verzoeken een boedelbeschrijving te bevelen door een bij dat bevel aan te wijzen notaris. Op grond van de wet kan onder meer een erfgenaam het opmaken van een boedelbeschrijving verlangen. Ook de overgebleven echtgenoot of overgebleven geregistreerde partner, of de executeur van de nalatenschap kan een boedelbeschrijving vragen. Ook andere personen die een voldoende belang hebben bij een boedelbeschrijving kunnen de kantonrechter om een bevel boedelbeschrijving vragen. Het bevel wordt gegeven als de verzoeker zijn recht en belang bij de boedelbeschrijving summierlijk aannemelijk maakt. Dat betekent dat in de praktijk een verzoek tot het geven van een bevel boedelbeschrijving vaak wordt toegewezen door de kantonrechter. Van belang is echter dat de kantonrechter een discretionaire bevoegdheid heeft bij de behandeling van een verzoek tot een bevel boedelbeschrijving. Dat betekent dat de kantonrechter het verzoek kan toewijzen, maar daartoe niet verplicht is. Uit de jurisprudentie zijn voorbeelden bekend waarin de kantonrechter een verzoek tot het geven van een bevel boedelbeschrijving heeft afgewezen, omwille van het feit dat een boedelbeschrijving niet bijdroeg aan de oplossing van het geschil. Partijen waren het in dat geval wel met elkaar eens over welke goederen en schulden tot de nalatenschap behoorden, maar niet over de waarde van de goederen. Een bevel boedelbeschrijving lost een geschil over de waarde niet op. Op grond van artikel 674 Rv moet de boedelbeschrijving onder meer bevatten, de naam  voornaam en woonplaats van de verschenen of opgeroepen partijen, een korte beschrijving van alle tot de boedel behorende goederen en schulden. Een vermelding van de waarde van de goederen van de erfenis is niet verplicht. Dat is alleen anders voor de waarde van de roerende zaken. Als één van de partijen dat wenst moet er een schatting van de waarde van de roerende zaken in de boedelbeschrijving worden opgenomen door één of meer door partijen aan te wijzen schatters met hun beëdiging. In de boedelbeschrijving wordt ook vermeld de opgave van de plaats waar de beschreven zaken zich bevinden of waarheen zij zijn overgebracht, alsmede een opgave van tot de boedel behorende geldsommen, boeken en registers. Een erfrechtadvocaat procedeert regelmatig over het bevel boedelbeschrijving.

Boedelbeschrijving en eed

Een belangrijk onderdeel van een notariële boedelbeschrijving is de vermelding van de eed. De personen die vóór het opmaken van de boedelbeschrijving de goederen in hun macht hadden of het huis waarin deze zich bevinden bewoond hebben, verklaren middels deze eed dat zij niets hebben verduisterd, noch gezien hebben, noch weten dat iets verduisterd is, ten overstaan van een notaris. Deze eed is van belang indien er in de toekomst discussie ontstaat over de goederen en schulden die tot de nalatenschap behoren. Meineed is strafbaar.